بسته‌های ناتوان

گلشن بابادی - در ابتدا از ۱۰ مصوبه بسته حمایتی ۷+۳ تنها ۳ مورد از مصوبات در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مصوب شد و ۷ مورد دیگر جزو مواردی بود که نیاز به قانونگذاری داشت. پس از آن با  تایید سران قوا ۷ مصوبه دیگر نیز نهایی شد و به مرحله تصویب رسید.

تخصیص منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت یکی از موارد مهم بسته حمایتی سازمان بورس بوده است. طبق اولین توضیحات از سوی سازمان بورس قرار بود صندوق توسعه ملی ۲۰۰ میلیون دلار را به فروش رسانده و نزدیک به ۵ هزار میلیارد تومان از این محل تامین شود.  در بسته حمایتی تصویب سه مورد معافیت مالیاتی یکی از موارد مهمی است که به چشم می‌خورد.  یکی از بندهای مهم این بسته حمایتی استفاده از درآمدهای مالیاتی در صورت نیاز بازار به نقدینگی است.   در واقع با این اقدام درآمدهای مالیاتی از بازار خارج نشده و مجددا در آن سرمایه‌گذاری خواهد شد.  
بر اساس این بسته حمایتی، نهادهای مالی بازار سرمایه و هلدینگ‌ها که تا پیش از آن طبق مقررات بانک مرکزی، امکان استفاده از تسهیلات بانکی را نداشتند، می‌توانند از بانک‌ها تسهیلات دریافت کنند.  همچنین در بسته حمایتی ۳+۷ امکان تضمین اعتبارات توسط نهادهای مالی میسر خواهد شد و کارگزاری‌ها می‌توانند به عنوان نهاد مالی تضمین این اعتبارات را انجام دهند.  تشویق به سرمایه‌گذاری خارجی و به علاوه متقارن کردن دامنه نوسان و بازگشت آن به ۵+ و ۵ - درصد نیز از دیگر بندهای این بسته حمایتی بوده است.  با این حال پس از گذشت روزها از زمان تصویب این بسته در حال حاضر شاهد آن هستیم که این بسته همچنان به شکل کامل اجرایی نشده و هنوز  نتوانسته است اثرگذاری لازم را بر بازار سرمایه داشته باشد.

نبود نگاه جدی و بحران شادابی

در گفت‌وگو با احسان مرادی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه کاردان موضوع اثرگذاری بسته حمایتی ۳+۷ بر بازار سرمایه مطرح شد که حاصل آن را می‌خوانید.
 

• به نظر شما بسته حمایتی ۳+۷ که از سوی سازمان بورس به منظور رفع مشکلات ارائه شده و گفته می‌شد قابلیت اجرایی و بهبود شرایط بازار سرمایه را دارد، توانسته است اثرگذاری لازم را بر بازار سرمایه داشته باشد؟
  
  اگر تمامی مسائل بتواند هم‌زمان با هم عملی و اجرا شود، و در حقیقت تمامی مولفه‌های لازم برای یک اقدام اگر هم‌راستا و هم‌زمان عملی شود، منجر به رفع مشکلات و موانع خواهد شد. در خصوص بسته‌های حمایتی نیز روال به همین شکل است. اگر بسته حمایتی بتواند به شکل کامل و با اجرای تمامی موارد تصویب و اجرایی شود، می‌تواند مثمر ثمر واقع شود.   اما در عمل شاهد آن هستیم که در مجموع بندهای بسته حمایتی و مواردی که به تصویب رسیده است، تنها چند مورد از این بسته حمایتی به جمع‌بندی رسیده و توانایی اجرایی شدن به شکل واقعی را خواهد داشت.
   
• کدام یک از بندهای بسته ۳+۷ می‌تواند در شرایط فعلی عملیاتی شود؟
  
  باید در نظر داشت یکی از مواردی که در این بسته حمایتی به چشم می‌خورد، این است که قرار شد سیستم بانکی به کارگزاری‌ها تسهیلات بدهد. باید در نظر بگیریم که قبل از این نیز این کار انجام می‌شد. از سویی در این بسته مصوب شده است که به شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز تسهیلاتی داده شود البته این شرکت‌ها نیز قبل از این چنین مواردی را پشت سر گذاشته‌اند. در حقیقت می‌توان گفت تنها این دو مورد بوده است که مصوب شده و قابلیت اجرا شدن دارد.  سایر بندها و موارد به نظر من هنوز قابلیت اجرایی شدن ندارد. از یک بسته کامل که شامل ۱۰ بند است برای اثرگذاری قابل توجه باید حداقل ۸ تا از بندهای آن به جمع‌بندی قطعی برسد و به شکل هماهنگ با یکدیگر اجرا شود. در این صورت است که یک بسته حمایتی می‌تواند مثمر ثمر واقع شود ولی اگر بسته‌ حمایتی به شکل تکه تکه و در حقیقت نصف و نیمه اجرایی شود، چه انتظاری وجود دارد که بسته حمایتی مورد نظر بتواند بازار سرمایه را تحت تاثیر مثبت خود قرار دهد. نحوه تصویب و اجرایی شدن بسته حمایتی ۳ +۷ پیغامی از جدی بودن و موثر بودن متولیان و دست‌اندرکاران برای کمک به بازار سرمایه به مردم مخابره نمی‌کند و به نظر خیلی نگاه جدی در خصوص آن وجود ندارد.
  
   
• یکی از موارد اثرگذار که در این بسته مصوب و اجرا شد را باید متقارن شدن دامنه نوسان دانست. آیا این تغییر توانست به بهبود بازار سرمایه کمک کند؟
  
  واقعیت بازار در شرایط فعلی این است که یکسری از شرکت‌ها که البته تعداد آنها کم هم نیست و به لحاظ تعدادی حداقل ۵۰ درصد شرکت‌ها و به لحاظ ارزش بازار ۲۰ درصد ارزش بازار شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند، در حال حاضر قیمت تابلوی این سهم‌ها با ارزش ذاتی آنها فاصله گرفته و بالاتر رفته است و همین مسئله دلیل شاداب نبودن بازار و ایجاد مانع برای برگشت تعادل به بازار به شمار می‌رود. در واقع دامنه متقارن ۵+ و ۵- باید به ما کمک کند که اگر سهمی معامله نمی‌شود در حالی که در شرایط حاضر ۵۰ درصد بازار قرمز و صف فروش است، بتواند به شادابی رسیده و تعادل را به بازار سرمایه برگرداند.
  
   
• راهکار ایجاد شادابی در میان سهم‌های صف‌ فروش شده چیست؟
  
  به نظر لازم است که در خصوص این شرکت‌ها که تعداد و ارزش بازار آنها نیز قابل توجه است، تغییر دامنه نوسان همراه با بازارگردانی به طور هم‌زمان اجرایی شود و در واقع لازم است که با اجرای هم‌زمان چندین مولفه به سمت مقصدی که می‌خواهیم حرکت کنیم.  لازم است که برای باز شدن صف‌های فروش در بازار قفل شده فعلی،  بازارگردان حضور پیدا کند و در کنار مولفه‌ای همچون افزایش دامنه نوسان، هم‌زمان به کمک این شرکت‌ها و به تعادل رسیدن بازار و شادابی آنها بیایند. لازم است که سازمان بورس و شرکت بورس در گفت‌وگو  با این شرکت‌ها به جمع‌بندی برسند که ارزش ذاتی یک شرکت یک محدوده‌ای دارد و در مجموع با کمک‌هایی همچون تغییر دامنه نوسان و ورود بازارگردان، قیمت تابلوی این سهم‌ها به ارزش ذاتی آنها برسد.

از بین رفتن تحلیل

علیرضا قنبرعباسی، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک خاورمیانه نیز در خصوص ماهیت کلی اثرگذاری بسته‌های حمایتی بر بازار سرمایه توضیح داد: برای بررسی اثرگذاری بسته حمایتی ۳+۷ بر بازار سرمایه باید این نکته را در نظر داشته باشیم که این بسته‌های حمایتی تا زمانی که مشکلات پایه‌ای و اساسی بازار را مورد توجه قرار ندهد، نمی‌تواند پاسخگو باشد اما زمانی که چالش‌های بسیاری پیش پای بازار قرار دارد و موانع اساسی سر راه آن قرار می‌گیرد، دیگر احتیاجی به کمک و حمایت قبل از حل مشکلات و موانع پایه‌ای خود نخواهد داشت.
قنبرعباسی با اشاره به این موضوع که یکی مشکلاتی که بازار سرمایه در حال حاضر با آن دست‌ و پنجه نرم‌ می‌کند، ابتدا ورود یک حجم قابل توجه نقدینگی و خروج آن توسط دولت در سال گذشته بوده است، گفت: این مسئله به کلی  موجب از بین رفتن اطمینان موجود در بازار سرمایه شده است. یکی از مشکلات ایجاد شده، بحث از بین رفتن مباحث کارشناسی و تحلیل است که سال گذشته کاملا تحت تاثیر قرار گرفت چرا که همه قیمت‌ها به کلی رو به افزایش گذاشت و همین مسئله باعث شد که بحث‌های کارشناسی  از بازار دور شود. همچنین مشکلاتی که به واسطه ایجاد مصوبات و دستورالعمل‌های لحظه‌ای در بازار به وجود آمد نیز به این مسئله دامن زد و در مجموع باعث کمرنگ شدن اطمینان شد.
او ادامه داد: هر جایی که سودی وجود داشته باشد و به هر نحوی به شکل مالیات، عوارض و یا موارد مشابه پنهان شود و از دسترس سهامداری که مدت بسیاری در سهم سهامداری کرده است، خارج شود، باعث می‌شود که به اعتماد سرمایه‌گذار ضربه وارد شود.  
از سال قبل شاهد آن هستیم که در موارد متعددی اعتماد در بازار خدشه‌دار شده است. در واقع اگر یک انسجام کلی در دستورالعمل‌ها و قوانین بازار وجود نداشته باشد، بازار به همین منوالی که در پیش دارد به حرکت خود ادامه خواهد داد. البته ناگفته نماند که مسائل سیاسی هم در ایجاد شرایط فعلی بی‌تقصیر نیست. مواردی همچون انتخابات و چشم‌اندازی که نسبت به نرخ دلار وجود دارد، می‌تواند بازار را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل بسته‌های حمایتی به این شکل نمی‌تواند تاثیرگذاری قابل توجهی بر بازار سرمایه ما داشته باشد.
مدیرعامل کارگزاری بانک خاورمیانه بسته‌های حمایتی را در صورتی که هنوز مشکلات اساسی بازار حل نشده و بی‌اعتمادی در آن موج می‌زد، نوشدارو پس از مرگ سهراب دانست و گفت: با وجود تمامی این مسائل، به طور کلی موافق آن هستم که سازمان بورس به منظور حمایت از سهامداران تمهیداتی را در دستور کار قرار دهد و با استفاده از این تمهیدات از رخ دادن اتفاقات بحرانی جلوگیری کند.